
تحقيق : بررسي ساختارسازی ، اعتبار یابی و هنجار سازی نقش جنسیتی در دانش آموزان سوم راهنمایی مدارس دولتی
( مطالعه موردي : شهر تهران )
مقدمه
اگر چه هویت انسان تحت تاثیر عوامل گوناگونی مثل نژاد ، ملیت ، مذهب ، شغل و سن است ، اما در اکثر جوامع مهمترین ، مرکزی ترین و تعیین کننده ترین این عوامل ، هویت اجتماعی مردانگی و زنانگی است غالب کودکان به هویت جنستی یعنی تصویری روشن ازخود به عنوان مرد یا زن دست می یابند .اما در اغلب فرهنگها تمایز بیولوژیکی و زیستی بین زن و مرد به صورت شبکه ای گسترده ای از باورها و آیین هایی نمایان میشودکه تقریبا تمامی حیطه های فعالیت انسان را زیر نفوذ خود دارد ( ریتا ال .اتکینسون،ریچارد سی.اتکینسون،ادواردای.اسمیت،داریل ج.بم،سوزان نولن-هوکسما ،ترجمه،براهنی و همکاران، 1385).
اکثر ضرب المثلها زنان را هیجانی و دمدمی مزاج به حساب می آورند،در حالی که مردان را منطقی و قابل اعتماد توصیف میکنند.اعتقاد به هیجانی بودن در واقع یک تصور قالبی است. تصور قالبی یا کلیشه ای یعنی عقیده ثابت و قراردادی درباره یک گروه،اعتقاد به هیجانی بودن زن و منطقی بودن مرد نیز یک تصور قالبی است. تصورات قالبی ، انتظارات ما را تعیین می کنند(راتوس ، ترجمه،گنجی،1375 ).
اخیرا بسیاری از روانشناسان عقیده دارند که عقاید سنتی مربوط به مردانگی و زنانگی از نظر اجتماعی و روانشناختی مخرب هستند زیرا این عقاید در فرایند شناختی کودکان مداخله می کنند و ظهور علائق و مهارتهای شغلی آنها را محدود می سازند و به طور کلی در تعامل کودکان با دیگران دخالت می کنند.(بیگلر و لیبین، به نقل از بهروز نژاد، 1383)
در سال 1950 تفکری نوین شکل گرفت که نقش خنثی را به عنوان ابزاری جهت اعمال مسئولیت به فرزندان پسر و دختر ارائه نمود . براساس این نظریه ، پسر ودختر اساس مسئولیت هایی که خانواده به عهده شان می گذارند . امروزه دیدگاه روانی اجتماعی بارزی در زمینه نقش های جنسیتی حاکم است و دو نوع جهت گیری شخصیتی تحت عنوان جهت مردانه و زنانه مطرح است (زیمبرمن و وست 1991 ، به نقل از بیگی، 1380).
در اوایل سال1970 ساندرا بم و جانت اسپنس و روبرت هلمریچ مطرح کردند که محور زنانگی – مردانگی به اشتباه عنوان شده است و باید دو محور جهت گیری مردانه و زنانه را عنوان کرد. آنها اعتقاد داشتند که جهت گیری مردانه با ویژگیهای مردانه از قبیل پرخاشگری و جهت گیری زنانه با ویژگیهای زنانه از قبیل تربیت کننده مستقل از یکدیگر است ، بنابراین دلیلی وجود ندارد که اگر شخصی پرخاشگر و جسور است دیگر نمی تواند فردی تربیت کننده و پرورش دهنده باشد. این رویکرد تصویر نسبی نقشهای جنسیتی را در هم ریخت و یک مبحث جدید روانی – اجتماعی نقشهای جنسیتی و الگوهای قالبی را در مباحث جامعه شناختی – روانشناختی و اخیرا روانشناسی اجتماعی مطرح نمود(ویلکینسون 1996،به نقل از بیگی، 1380).
بم ( 1983 ) پیشنهاداتی برای اجتماعی کردن کودکان بدون در نظر گرفتن جنسیت آنان ارائه کرده و معتقد است والدین می توانند علاوه بر آموختن این مسئله که بیولوژی تعیین کننده جنسیت است با این مسئله به این طریق مقابله کنند که بعضی از چیزهایی که کودکان درباره قالب های جنسیتی از فرهنگ بزرگتر دریافت می کنند تغییر دهند هم چنین بم پیشنهاد می کند که والدین به هنگام بحث با کودکان بر تفاوت های فردی تاکید کنند و بگویند که بعضی از پسرها فوتبال دوست دارند و بعضی ندارند و بگویند که مردم درباره درست و مناسب عقاید متفاوتی دارند.
بسته به اینکه افراد در هر یک از دو جهت گیری مردانگی و زنانگی قرار داشتن در چهار سنخ شخصیتی امکان پذیر است. افراد در چهار سنخ مردانه ( مردوش ) سنخ زنانه ( زن وش ) سنخ نا متمایز و بالاخره سنخ دو جنسیتی ( آندروژن ) قرار می گیرند( نجاریان و خدارحیمی، 1377 ).
مفهوم آندروژنی (androgyny)از مفاهیم جدیدی است که توسط روانشناسان مطرح گردیده و اولین بار توسط بم(bem)در سال 1974 مطرح شده است. معنی لغوی آن از ریشه یونانی andro به معنی مرد و gyne به معنای زن گرفته شده است . حالتی که در آن تعدادی خصوصیات مردانه و برخی خصوصیات زنانه تواما در یک فرد وجود دارد ( پورافکاری، 1382).
به نظر بم 1978 دوگانگی جنسی (آندروژنی) یک جهت گیری نقش جنسیتی است که در آن فرد صفات زیادی از هردو اسنادهای زنانه و مردانه را در شخصیت خودش یکپارچه ومتحد می سازد( نجاریان و خدارحیمی ،1377). به نظر بم ( 1984 ) افراد آندروژن نسبت به همتایان خود از نظر جنسیتی متمایز هستند و از نظر بهداشت روانی و کمال شخصیتی بهتری برخوردارند و به وسیله مفاهیم نقش جنسیتی محدود نمی شود آن ها از نظر پاسخ دهی کار آمد به موقعیت های مختلف گسترده تر و آزادتر هستند(هاید،ترجمه،خمسه،1384).
ساندرا بم روان شناس ( 1974 )، آزمونی تهیه کرد که دو جنسیتی بودن را اندازه گیری می کند. آزمون شامل 60 صفت یا عبارت توصیفی است .از60 صفت موجود،20 صفت به صورت کلیشه ای زنانه است ، 20 صفت به صورت کلیشه ای مردانه و 20 صفت خنثی است ، یعنی رفتار وابسته به جنسیت نیست .بنابراین خود-اتکایی ویژگی مردانه ، مطیع بودن ویژگی زنانه و مهربانی ویژگی خنثی محسوب می شود.افراد در صورتی دو جنسیتی هستند که نمرات آنها در مقیاس مردانگی و نیز در مقیاس زنانگی بالاتر از میانه باشد.
بنابراین فرد با انجام دادن پرسشنامه نقش جنسی بم می تواند در یکی از چهار گروه جای گیرد : مردانه ، زنانه ، دوجنسیتی یا نامتمایز. بم در مطالعه بر روی دانشجویان دانشگاه مشخصا دریافت که تقریبا یک سوم آنها بر اساس مقیاس او ، دو جنسیتی هستند(هاید، ترجمه، خمسه، 1384).
پرسشنامه نقش های جنسیتی بم بزای کودکان در ایران مورد هنجاریابی ، رواسازی ، و اعتبار یابی قرار نگرفته است و در حال حاضر به عنوان یک پرسشنامه کاملا معتبر و روا در کشورمان محسوب نمی شود .
مگر اینکه اقدامات روان سنجی در حیطه رواسازی اعتبار یابی و هنجاریابی آن صورت گیرد . در این تحقیق به ساختارسازی ، اعتبار یابی آزمون 60سوالی نقشهای جنسیتی بم بر روی دانش آموزان راهنمایی تهران پرداخته می شود .
درباره :
پایان نامه های رشته ادبیات و علوم انسانی . علوم اجتماعی . روانشناسي . علوم تربيتي , مقالات رشته ادبیات و علوم انسانی . علوم اجتماعی . روانشناسي . علوم تربيتي ,
|